Hoe mensen keuzes maken

Op welke manier maken wij keuzes? Wat is hierin de rol van het onbewuste? In hoeverre kiezen we eigenlijk 'uit vrije wil'? De kennis over hoe menselijke keuzes gemaakt worden is de laatste jaren flink gegroeid. Vakgebieden als sociale psychologie en hersenwetenschap maken, zeker in Nederland, een grote bloei door. Het zeer toegankelijk geschreven boek 'Hoe mensen keuzes maken: de psychologie van het beslissen' geeft in ruim 100 pagina's een uniek overzicht van de nieuwste sociaal-psychologische inzichten op dit gebied.

In vier hoofdstukken worden de 'beperkingen' van het brein belicht:

- Het irrationele brein: mensen houden zich vaak niet aan de regels voor logische en rationele keuzes. Toch leidt dit soms zelfs tot nog betere beslissingen.

- Het automatische brein: Onze keuzes worden bepaald door allerlei onbewuste factoren, via snelle en automatische systemen, waarbij het bewuste slechts zorgt voor sturing.

- Het willoze brein: zijn we werkelijk vrij om te kiezen? Tegenwoordig beweert een aantal wetenschappers dat de vrije wil niet bestaat. Hebben zij gelijk?

- Het sociale brein: de evolutie heeft ervoor gezorgd dat sociaal groepsgedrag een hard gegeven is voor de mens, simpelweg omdat men in de prehistorie niet als individu kon overleven. Toch kan al te sterke stimulering van sociaal gedrag juist averechts werken, omdat de motivatie niet langer sociaal is, maar gebaseerd wordt op een systeem van 'belonen en straffen'.

In het laatste hoofdstuk wordt bekeken hoe Nederland eruit zou zien als beleidsmakers van deze bevindingen gebruik zouden maken bij het uitzetten van beleid. Hoe kunnen mensen worden verleid tot een gezondere levensstijl? Tot energiebesparend gedrag? Tot een verstandige financiële planning? En misschien kan het zelfs wat doen aan de chronische politieke ontevredenheid bij de mensen.

 De auteur
W.L. Tiemeijer is stafmedewerker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.